Αρχική σελίδα » Εκπαιδευτικά Προγράμματα » Εκπαιδευτικές δράσεις στην Αρχαία Ελληνική Μουσική για το Δημοτικό

Γ΄- Δ΄ Δημοτικού

1. Αρχαίοι ελληνικοί μύθοι και μουσική

 

 Η αρχαιοελληνική μυθοπλασία ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μουσική. Δεν είναι λίγες οι “ιστορίες” που μας παραδόθηκαν και που επαληθεύουν πόσο σημαντικό ρόλο διαδραμάτιζε η τέχνη των ήχων στην τιθάσευση της ανθρώπινης –και όχι μόνον– φύσης. Η κατασκευή της λύρας από τον Ερμή, η αναμέτρηση του Απόλλωνα με τον Μαρσύα, ο Αρίων και το δελφίνι, ο  Ορφέας στον Άδη, είναι αρχαίοι μύθοι που αναδεικνύουν τον άρρηκτο δεσμό ανάμεσα στο λόγο και το μέλος, την ποίηση και τη μουσική κατά την αρχαιότητα. Η αναβίωση των μύθων αυτών, σε ένα μοναδικό σκηνικό από παραστάσεις μουσικής εικονογραφίας, μοντέλων αρχαίων μουσικών οργάνων και αρχαίων ήχων μετουσιώνει στους μαθητές της Γ΄ τάξης πώς ο άνθρωπος μέσω της μουσικής κατακτά τον κόσμο και εναρμονίζεται με αυτόν.

2. Ανιχνεύοντας τον ήχο του παρελθόντος: μουσικά όργανα των αρχαίων Ελλήνων

Με αφετηρία την υπάρχουσα εικονογραφία, ζωντανεύουμε τις μουσικές παραστάσεις του παρελθόντος εστιάζοντας στα μουσικά όργανα και το ρόλο τους στις εκάστοτε περιστάσεις (θρησκευτικό και κοσμικό τελετουργικό, αγώνες, θέατρο, εκπαίδευση, άθληση, ψυχαγωγία, εργασία, ίαση, πόλεμο). Η παρουσίαση κορυφώνεται με την απόδοση αρχαίων μελών σε ανακατασκευασμένα αντίγραφα συγκεκριμένων οργάνων που η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως. Τα παιδιά παρατηρούν τον τρόπο εκτέλεσης, αγγίζουν και επιχειρούν να δοκιμάσουν τις ανακατασκευές. Με αυτό τον τρόπο ενισχύεται η δημιουργική φαντασία τους·  μεταφέρονται στο παρελθόν και βιώνουν τη μουσική της κλασικής εποχής.

 

Ε΄- Στ΄ Δημοτικού

1. Τεχνολογία και επιστήμη στην αρχαιοελληνική μουσική

 

Ο ήχος και οι ιδιότητές του αποτέλεσαν πεδίο εκτεταμένης αναζήτησης για τους αρχαίους φιλοσόφους. Η διατύπωση θεωριών σχετικά με τη μέτρηση των διαφορών ανάμεσα στους χαμηλότερους και τους ψηλότερους ήχους τέθηκε στο τραπέζι της αναζήτησης από τον 6ο π.Χ. αιώνα. Η ανακά­λυψη ότι το μήκος της τεντωμένης χορδής ενός οργάνου καθορίζει με συγκεκριμένο τρόπο το ύψος του ήχου που παράγεται, βρήκε ποικίλες εφαρμογές τόσο σε πειραματικές αρχαίες κατασκευές για τη μελέτη του ήχου (το μονόχορδο, τον ελικώνα), όσο και στην οργανοποιία (κατασκευή του αυλού, της λύρας, της άρπας). Τα παιδιά συλλαμβάνουν εμπειρικά τις αρχαίες ανακαλύψεις και επαληθεύουν τις ακουστικές θεωρίες πάνω στις ανακατασκευές των πειραματικών/επιδεικτικών και μουσικών οργάνων της αρχαιότητας, συνειδητοποιώντας παράλληλα την υψηλού επιπέδου τεχνολογική κατάρτιση που διέθετε ο αρχαίος οργανοποιός.

 

 2. Αίσθηση και λογική: η μετουσίωση των ήχων σε αριθμούς

Τους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς ιδιαιτέρως απασχόλησαν οι ποσοτικές σχέσεις: σχέσεις ανάμεσα σε μεγέθη (πχ μηκών, l1 : l2) και σχέσεις ανάμεσα σε πλήθη (πχ 3 βώλοι : 4 βώλους). Παρατήρησαν ότι τα διαφορετικά μουσικά διαστήματα (τόνος, διά πασών κλπ) παράγονται όταν επικρατούν διαφορετικές σχέσεις ανάμεσα στα μήκη της χορδής που τα παράγουν. Έτσι, μία χορδή, για να αποδώσει πχ το διάστημα της διά πασών (της "οκτάβας"), θα πρέπει, ανάμεσα στο αρχικό και το τελικό μήκος που πλήττεται, να ισχύει η σχέση 2:1. Αναλόγως, και για τα υπόλοιπα διαστηματικά μεγέθη. Τα είδη των αριθμητικών λόγων και η εφαρμογή τους στην έκφραση των μεγεθών των μουσικών διαστημάτων αποκαλύπτει -πίστευαν οι αρχαίοι- ότι καθετί ωραίο διέπεται από αντίστοιχης "ποιότητας" αριθμητικές σχέσεις. Καθώς οι αριθμητικοί λόγοι αποτελούν μέρος της διδακτέας ύλης στην ΣΤ΄ τάξη, οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να «εφαρμόσουν» τις γνώσεις τους στο ακουστικό πεδίο: να κατασκευάσουν διαφορετικά μουσικά διαστήματα πάνω σε μια τεντωμένη χορδή, επιλέγοντας διαφορετικούς λόγους μηκών της. Με τον τρόπο αυτόν βιώνουν με τον πλέον ευχάριστο και άμεσο τρόπο τη μαθηματική έννοια του αριθμητικού λόγου και την εμπεδώνουν.